Co Oznacza Użyte W Utworze Słowo Sen?
Franciszek Baran
- 0
- 41
Sen oznacza śmierć.5. Rodzice wyobrażali sobie inaczej przyszłość swojego dziecka, Urszulka otrzymała tylko koszulkę z lichego materiału i grudkę ziemi.
Co sen mówi o bohaterze?
Motyw snu i jego podstawowe funkcje – Motyw snu w sztuce i literaturze jest realizowany na wiele różnych sposobów i równie popularny co motyw arkadii, miłości, zemsty, domu rodzinnego, motyw samotności czy topos wewnętrznej przemiany głównego bohatera.
- Warto zaznaczyć, że motyw snu da się spotkać zarówno w książkach zaliczanych do kategorii, którą jest literatura obyczajowa, jak również w powieściach i opowiadaniach literatury pięknej.
- Trzeba jednak zaznaczyć, że motyw snu w literaturze różnych epok odgrywał wiele odmiennych funkcji.
- Jakich? Bardzo często sen był przedstawiany jako sposób na kontakt z zaświatami.
W czasie snu główni bohaterowie doznawali różnego rodzaju wizji, ich sny niekiedy były prorocze i w związku z tym wpływały na fabułę i zachowania postaci literackich. Analizując motyw snu i jego funkcje w literaturze warto skupić się przede wszystkim na mitologii greckiej – w mitach starożytnych Greków wyraźnie widoczna jest rola proroctw, które zwykle pojawiały się właśnie w marzeniach sennych, o czym więcej napiszemy za chwilę.
- Sen był i jest przez wielu twórców literackich traktowany również, jako moment, w którym stykają się ze sobą dwa światy: rzeczywisty i nadprzyrodzony, dlatego w wielu przypadkach sen traktowano, jako szczególny czas, w którym człowiek jest wystawiony na działanie sił nadnaturalnych.
- Reasumując, motyw snu w utworach literackich niekiedy stanowił pewnego rodzaju „pretekst” do przemycenia niematerialnych elementów fabuły.
Nieco inaczej sytuacja ma się w przypadku powieści onirycznych. Oniryzm oznaczał, że fabuła danego utworu była prezentowania w postaci marzeń sennych. Wiązało się to więc z brakiem związków przyczynowo-skutkowych, fantastycznymi rozwiązaniami i postaciami, elementami groteskowymi i niestosowaniem się do zasady prawdopodobieństwa.
- Innymi słowy – w powieści onirycznej autor mógł w zasadzie dowolnie prowadzić akcję opisywanej historii.
- Nie oznaczało to jednak, że bohaterowie śnili.
- Jedną z najbardziej znanych powieści zaliczanych do grona onirycznych jest słynny „Proces” Franza Kafki – autor opowiada o Józefie K., który zostaje aresztowany, ale nie wie za co.
Popularność motywu snu jest zresztą ściśle związana z tym, jak my sami podchodzimy do marzeń sennych. Część osób uważa je wyłącznie za wytwór wyobraźni, echo codziennych myśli i wydarzeń, ale istnieje spora grupa ludzi, którzy snom przypisują konkretne znaczenia i wierzą, że to co nam się śni można interpretować w określony sposób, na przykład, przy pomocy senników.
Co to jest motyw snu?
Motyw snu w literaturze – Ściągi, wypracowania, lektury Niektórzy przywiązywanie wagi do snów uznają za nieracjonalne i wspierając się nauką tłumaczą przyczyny pojawiania się marzeń sennych w naszej podświadomości. Inni wręcz przeciwnie, świat snów chętnie zgłębiają, wertują senniki, by doszukać się znaczeń nocnych widzeń lub na podstawie snów badają własną psychikę.
W literaturze motyw snu ma spore znaczenie. Bohaterowie, którzy śnią, nigdy nie otrzymują sennego przekazu bezzasadnie. Motyw snu w literaturze antyku Czy to kultura pogańska, czy chrześcijańska, mitologie pełne są historii o bohaterach śniących i – co bardzo uderzające – nigdy nie są to sny, które można by ignorować.
Bardzo często służą one przekazaniu jakiejś prawdy o przyszłości. Bohaterowie otrzymują sny zawsze przyczyn z kluczowych dla nich osobiście, a czasem nie tylko dla nich – w grę mogą wchodzić losy całych narodów. – Biblia – sen faraona, który pozwolił uratować egipski przed głodem, traktował o siedmiu krowach tłustych pożartych przez chude oraz o siedmiu zbożach.
- Wizjoner, który potrafił sen wytłumaczyć jako przepowiednię lat obfitości, po których przyjdą lata głodu, Józef, z pochodzenia Żyd, zyskał sobie wielką wdzięczność mądrego władcy, który nie zlekceważył sennego ostrzeżenia.
- Zgubę i rozpad potężnego Babilonu przepowiedział z kolei prorok Daniel, również na podstawie snu władcy, tym razem Nabuchodonozora.
W Nowym Testamencie narzeczony Marii, Józef, w chwili, gdy trzeba było podjąć ważną życiową decyzję, wahał się, nie będąc pewnym, co czynić; Maria miała urodzić dziecko, nie jego. Dzięki zesłanemu przez Boga snowi, Józef upewnia się, że jego narzeczona była kobietą czystą, a jego życiową misją będzie danie ochrony jej i noszonemu przez nią synowi.
Grecka – chyba z większością mitologicznych bohaterów związane były sny prorocze, które zdradzały prawdy na temat ich losu jeszcze nim się urodzili.,, – to tylko wybrani z nich. Na postawie ich losów można jednakże zobaczyć, że sny w mitologii greckiej były pierwszą projekcją tego, czym jest fatum w życiu bohaterów.
Złowrogie widzenia senne nie są ignorowane. Ale w przeciwieństwie do, np. biblijnego snu faraona, spełnieniu przepowiedni ze snu mitologicznego nie da się zapobiec, ani złagodzić jej drastyczności. Wszelkie zaś próby ludzi, by to się udało, kończą się niepowodzeniem, co szczególnie uderza w przypadku Edypa.
Można zatem orzec, że sny w mitologii, to z reguły zapowiedź nieszczęścia, nie ostrzeżenie. Motyw snu w literaturze renesansu – Jan Kochanowski, Szekspir Znane są dwa utwory Kochanowskiego dotyczące tematu snu. Jeden z nich to fraszka Do snu, w której poeta pisze o śnie jak o przyjacielu, który pozwala oswoić się z myślą o śmierci, przenosząc ducha człowieka w rzeczywistość pozaziemską.
Najbardziej jednak pamięta się o Trenie XIX, który znany jest również pod tytułem Sen, Opowiada on o tym, jak po dramatycznie przeżytej śmierci Córki, to sen właśnie niesie poecie mądrość i ukojenie. Matka wraz z małą Urszulą, gani go za zbytnią boleść i uczy tego, co jest uniwersalnym dla wszelkich dramatycznych przeżyć przesłaniem: czas leczy rany, nawet te najgorsze.
- Dopiero to przesłanie, zyskane dzięki snowi właśnie, jest w stanie uspokoić podmiot liryczny, którego rozpacz w poprzednich utworach z cyklu sięgała aż po zwątpienie w Boga, sens życia i bycia w nim prawym człowiekiem.
- Zupełnie inną funkcję snu możemy zaobserwować w Śnie nocy letniej Szekspira.
- To zasypiając bohaterowie zyskują szansę na odczucie działania świata na jawie niemożliwego do spotkania; mieszają się w ich sprawy, decydują o zdarzeniach.
Sen jest zatem szansą na spotkanie się świata realnego z fantastycznym. Osobną kategorią jednak będą koszmary senne. Skoro we śnie mają do bohaterów przystęp siły nadnaturalne, które są zupełnie nieszkodliwe, a nawet przyjazne, nocą również zadziałają te siły, które są odpychane za dnia, a ich wołanie się zagłusza.
- W przypadku żony głównego bohatera z dramatu będą to wyrzuty sumienia wywołane popełnioną zbrodnią.
- Bohaterka może czynić wrażenie bezdusznej zbrodniarki, której takie słabości się nie imają – jednakże sen czyni ją bezbronną.
- Nie może udawać.
- I to koszmary senne właśnie powiodą ją ku samobójstwu.
- Motyw snu w literaturze romantyzmu jest epoką, w której szczególne znaczenie przypisuje się snom.
Wedle ówczesnego światopoglądu poznawczego, to we śnie właśnie możemy przekonać się o tym, czym są prawdy objawione, zrozumieć istotę rzeczy i pojąć, czym jest kontakt z zaświatami. Nieprzypadkowo bohaterka Romantyczności Mickiewicza śniąc na jawie spotyka ducha swego zmarłego kochanka.
Szczególnie jednak uderza motyw snu w Dziadach, cz. III, kiedy to obserwujemy w Prologu osamotnionego w pogrążonej w nocnych ciemnościach celi więziennej. Zrozpaczony swym odosobnieniem i izolacją więzień, jest bliski utraty ducha i upadku. Ale zasypia. A za każdym razem, gdy śpi – przystępują do niego duchy.
Reprezentują one dwie siły – dobra i zła. Siły zła, te z piekła rodem, starają się dalej pociągnąć bohatera w poczucie rezygnacji i beznadziei. Siły dobra, starają się ukazać mu sens jego osamotnienia, cel, dla którego spadł na niego taki los, krzepią.
- Ta walka o duszę bohatera zwana psychomachią, nie dokonałaby się, gdyby nie sen.
- Ale śni nie tylko główny bohater.
- Snu podobnego temu, o którym pisał w swej fraszce Kochanowski, doświadcza Piotr, najbardziej pozytywna z postaci dramatu.
- To sen, w którym dusza bohatera zostaje wzięta do raju, by mogła nacieszyć się bliskością Boga, przedsmakiem tego, co czeka szlachetnego bohatera po śmierci.
Koszmar senny jest zaś udziałem Senatora, do którego – odwrotnie niż do księdza Piotra – przystępują siły szatańskie, które we śnie mają zamiar zadręczyć jego duszę, choć na tyle oszczędnie, by go zbyt nie przerazić. Nie może bowiem być większej straty dla szatana niż utrata śmiertelnika, który w efekcie zbyt wyrazistych snów, mógłby zechcieć się poprawić i zasłużyć jednak na inną stronę zaświatów.
Motyw snu w literaturze realistycznej Wiek XIX był czasem, który snem interesował się wieloaspektowo. Gdy minął czas romantyków, nadeszli realiści, którzy spojrzeli na sen przez pryzmat nauki. Czołowy interpretator funkcji marzeń sennych, Zygmunt Freud, upatrywał w nich dojścia do głosu podświadomości, dążeń, pragnień, fascynacji, które na jawie kryje.
Kompleksy, przykre doświadczenia, lęki – tego wszystkiego można dopatrywać się w snach, które poznajemy dzięki bohaterom Lalki, O ile sen Izabeli Łęckiej o Wokulskim będzie odbiciem jej lęku związanego z bohaterem, który w jej poczuciu ją osacza (jawi się on w jej śnie jak demoniczny potwór), o tyle sen Rzeckiego będzie wyrazem lęku o Wokulskiego w związku z panną Izabelą właśnie (Rzecki śni, że jego przyjaciel wyskakuje przez okno za panną Łęcką, która ma – Wokulski nie, zatem skazany jest na śmierć).
- Bohaterów Zbrodni i kary zaś, niezależnie od deklarowanego na zimno nihilizmu, wyrzuty sumienia dręczą niby Szekspirowską Lady Makbet – we śnie.
- To ukazuje rozdźwięk między udawanym wzniesieniem się ponad moralność zwykłych ludzi, a rzeczywistą naturą Raskolnikowa i Swidrygajłowa.
- Motyw snu w literaturze onirystycznej Pewien typ utworów, opisujących pozornie następujące zwykłego dnia wydarzenia z życia swych bohaterów, gromadzi w fabule szereg tak absurdalnych zdarzeń, że trudno mówić tu o ocenianiu ich w perspektywie realistycznej.
Oniryzm, czyli kreowanie rzeczywistości na kształt marzenia sennego, spotkamy zarówno w Procesie Franza Kafki, Ferdydurke Witolda Gombrowicza czy w Sklepach cynamonowych Brunona Schulza. Warto zauważyć, że wszystkich wymienionych bohaterów charakteryzuje brak miejsca dla siebie w rzeczywistym świecie, w niektórych wypadkach nawet związane z programowym niejako wyrzeczeniem się dorosłości. : Motyw snu w literaturze – Ściągi, wypracowania, lektury
O czym śni Konrad?
Motyw snu w Dziadach Adama Mickiewicza W okresie romantyzmu twórcy często posługiwali się motywem snu. Arcydziełem pod tym względem są „Dziady http://dziady.klp.pl” cz. III Adama Mickiewicza. Dramat przynosi wiele nawiązań do historii męczeństwa narodu polskiego, określanego mianem martyrologii.
- Choć akcja utworu rozgrywa się w latach 1823-1824, doskonale widać tu echa prześladowań, jakie spadły na Polaków po klęsce powstania listopadowego (1830/32).
- Również sny, jakie mają bohaterowie dramatu nawiązują do tamtych wydarzeń.
- Mają one znaczenie symboliczne.
- Określoną filozofię snu wypowiedział w Prologu Konrad, dla którego sen jest autonomicznym „życiem duszy”, który zarazem ma odsłaniać duszę świata tj.
jego pozazmysłowy, metafizyczny porządek: „A sen? – ach, ten świat cichy, głuchy, tajemniczy.” (Więzień-Konrad; „Dziady cz III”– Prolog). Kiedy Konrad śni nad jego głową rozmawiają duchy dobra i zła. Aniołowie oddają dusze Konrada Szatanowi, by wystawić bohatera na próbę.
Wszystko to dzieje się poza świadomością Więźnia. Ten sen jest zapowiedzią przyszłości – uwolnienia Konrada. Jedną z osób mających marzenie senne była Ewa. Przebywając w domu wiejskim pod Lwowem, młoda dziewczyna modliła się za prześladowaną przez carat i osadzoną w więzieniu polską młodzież. Odmawiała też modlitwę za poetę, którego wiersze czytała.
Kiedy zasnęła, miała widzenie. Spostrzega siebie, zdobiącą pięknymi kwiatami obrazek Matki Boskiej. Maryja podaje kwiaty małemu Jezusowi, a ten obsypuje nimi Ewę. Jeden z kwiatów, róża, skarży się, że została „wyjęta z rodzimej trawki”. Ta ofiara jest jednak niezbędna – róża została zerwana dla uwieńczenia skroni Matki Boskiej.
Stanowi to prawdopodobnie aluzję do cierpiącej w więzieniach i na zsyłce młodzieży wileńskiej. Sen jest dokładnym odzwierciedleniem osobowości bohaterki oraz jej postrzegania świata jako czystego, nieskalanego, pełnego harmonii. Znaczącą rolę w dramacie odgrywa także sen senatora Nowocilcowa. Śpiący jest dręczony przez diabły koszmarnymi majakami, wizjami o charakterze projekcji przyszłego losu.
Śni o sobie jako o zauszniku cara. Otaczała go łaska tyrana, otrzymał ordery, pieniądze. Cały dwór mu zazdrości, kłania się, ludzie się go boją. Nagle gwałtownie zmienia się jego sytuacja. Władca marszczy brwi, patrzy na niego z niechęcią. Teraz dwór odwraca się od senatora, szydzi z niego, a diabły rzucają się na jego duszę, by ja dręczyć do świtu.
- W ten sposób sen odsłania psychikę śniącego, jego obawy o utratę łaski władcy.
- Przedstawione w „Dziadach” cz.
- III sny bohaterów mają charakter zgodny z wyłożoną w dramacie filozofią snu jako „życia duszy”.
- Motyw snu i widzenia jest dla dramatu elementem nieodzownym, pozwala głębiej i pełniej poznać poszczególne postaci utworu.
: Motyw snu w Dziadach Adama Mickiewicza
Jaką funkcję pelni sen w lalce?
Lalka, Bolesław Prus – w jednym ze snów Izabeli ukazuje się Wokulski pod postacią monstrum. Sen pojawia się bezpośrednio po poznaniu kupca, kiedy stosunek Izabeli do niego był względnie obojętny. Wizja ta niezaprzeczalnie była wyrazem podświadomych obaw Łęckiej.
Zbrodnia i kara – Fiodor Dostojewski ukazuje sny i widzenia, które pomagają bohaterom dotrzeć do ich prawdziwego „ja”, dzięki nim postacie mogą zrozumieć swoje błędy. Główny bohater – Raskolnikow swoje postępowanie wyjaśnia rozumowo, zagłuszając wyrzuty sumienia. Dlatego jego przemiana może odbyć się jedynie we śnie, gdy ujawnia się podświadomość człowieka.
Rodiona dosięgają koszmary i lęki nawet przed dokonaniem morderstwa, jest znerwicowany i ma kłopoty ze snem – „Nazajutrz obudził się późno, po niespokojnym śnie, rozdrażniony i zły”. W oparciu o psychoanalizę Freuda można wysnuć hipotezę, że owa dysharmonia jest wynikiem zaburzeń w umyśle, spowodowanych zamiarem popełnienia zbrodni.
- Uporczywe sny dotykają także innych, którzy wstąpili na niewłaściwą ścieżkę.
- Swidrygajłow to człowiek nikczemny, który bez skrupułów skrzywdził wiele kobiet.
- Popełnione zbrodnie nie dają mu spokoju.
- Dręczą go koszmary, majaczy, męczy go szum liści za oknem – czyli strach wydarty z najgłębszych zakamarków podświadomości.
Alicja w krainie czarów – Carroll Lewis opisuje Alicję, która dokonuje interpretacji tego co widzi, sen zaś upraszcza ten świat, zastępuje obrazy innymi, posługuje się środkami dostępnymi dziecku np. skojarzenia, porównania, fantastyka. Alicja kilkakrotnie zmniejsza się lub zwiększa, w zależności od sytuacji.
- Alicję ze snu budzi dotyk siostry i suche liście, które spadły na nią podczas snu.
- Wiedziała, że wystarczy otworzyć oczy, a wszystko zmieni się z powrotem w nudną rzeczywistość: trawa szeleścić będzie tylko na wietrze; w sadzawce pluśnie, gdy poruszą się trzciny; brzęk filiżanek okaże się odgłosem owczych dzwonków, a wrzaski Królowej-okrzykami pasterza; kichanie maleństwa zaś, skrzek Gryfa i inne osobliwe tony zamienią się w swarliwy rejwach pracowitego gospodarstwa; wreszcie muczenie pasących się w oddali krów zastąpi rozpaczliwe łkania A’ la Żołwia”.
Wesele – Stanisław Wyspiański sen staje się znakiem autentycznych uczuć, myśli, planów. Akt II sztuki, w którym pojawiają się „Osoby dramatu”, utrzymany jest w konwencji snu, zgodnie ze słowami Chochoła: strona: – 1 – – 2 – – 3 – – 4 – – 5 – Polecasz ten artykuł? TAK NIE Udostępnij Autor: Redakcja klp.pl
Jaki wpływ na życie człowieka mają sny?
Sen, z fizjologicznego punktu widzenia, to niezbędna do życia czynność wykonywana każdego dnia przez wszystkich ludzi na ziemi. Z psychologicznego punktu widzenia jest to jednak coś na wzór rozmyślania podczas snu. Sny i marzenia mogą pełnić wiele różnych rol w zależności od ich charakteru.
- Pozytywne, motywują do dalszego działania.
- Negatywne, zwane również koszmarami, mogą źle wpływać na psychikę i wzbudzać strach i niepokój.
- Sen, z fizjologicznego punktu widzenia, to niezbędna do życia czynność wykonywana każdego dnia przez wszystkich ludzi na ziemi.
- Z psychologicznego punktu widzenia jest to jednak coś na wzór rozmyślania podczas snu.
Sny i marzenia mogą pełnić wiele różnych rol w zależności od ich charakteru. Pozytywne, motywują do dalszego działania. Negatywne, zwane również koszmarami, mogą źle wpływać na psychikę i wzbudzać strach i niepokój. Charakter snu często jest zależny od miejsca, w którym się tą czynność wykonuje.
Spanie poza domem jest dla wielu ludzi jest trudnym przeżyciem, nie czują się oni bezpiecznie, nie są oni w swojej strefie komfortu. Z taką sytuacją muszą mierzyć się więźniowie, którzy każdego dnia, muszą spać na niewygodnych łóżkach zakładu karnego. Łączy się to ze złymi snami, które tworzą w nich poczucie strachu.
Przykładem osoby, która musiała zmierzyć się z tego typu sytuacją jest bohater fragmentu tekstu Adama Mickiewicza pt. “Dziady” cz. III. Więzień opowiada o swoich odczuciach dotyczących snu w więzieniu. Mówi, że źle musi się śpi. Boi się on swoich snów, czuje że są dla niego trudnością.
- Marzy on o wolności i o powrocie do normalności.
- Sen swój zły charakter może mieć również ze względu na czyny wyrządzone w przeszłości przez daną osobę.
- Jest on wtedy swego rodzaju karą od sił nadprzyrodzonych.
- W takim koszmarze najczęściej człowiek widzi najgorszy dla niego scenariusz swojej przyszłości, wywołując tym samym strach i niepokój.
W takiej sytuacji znalazł się bohater dramatu romantycznego Adama Mickiewicza pt. “Dziady” cz. III. Senator Nowosilcow zostaje ukarany przez diabły za swoje haniebnie czyny. Początkowo sen ten był bardzo pozytywny, ponieważ diabły uznały, że nagła zmiana jego charakteru będzie dla Senatora dużo bardziej przerażająca.
Następnie spadł z łóżka i ujrzał atakujące go diabły, które miały na celu zabrać jego duszę do piekła. W innych sytuacjach sen może być swego rodzaju przestrogą. Ujrzenie kogoś we śnie w negatywnej formie może skłonić człowieka do przemyślenie opinii na temat danej osoby. Takie sny są w stanie powstrzymać człowieka przed popełnieniem wielu błędów wynikających z decyzji wykonywanych w pośpiechu bądź tych wykonywanych pod wpływem emocji.
Z takim snem do czynienia miała bohaterka powieści Bolesława Prusa pt. “Lalka”. Izabela Łęcka podczas swojej drzemki ujrzała we śnie postać Stanisława Wokulskiego jako potwora chcącego zniszczyć jej życie. Dzięki temu myślała ona nad czynami, które wykonywała w jego towarzystwie i nad decyzjami, które w stosunku do niego podejmowała.
Jaką rolę pełni sen w życiu bohatera literackiego?
Sen – brat śmierci, śmierć – wieczny sen – Nieraz funkcja snu bywa bardziej skomplikowana. Sen niekiedy nazywany jest bratem śmierci – bo fakt, człowiek śpiący przypomina nieco zmarłego. Tak nazwał sen np. Mickiewicz w Panu Tadeuszu, w scenie, w której szlachta zasypia w Soplicowie.
Kochanowski we fraszce Do snu traktował go jako nauczyciela śmierci, przygotowującego człowieka do zgonu, do rzeczy przyszłych, jednocześnie sen, jest wedle jego wyobrażeń, podobnie jak śmierć, momentem uwolnienia duszy od ciała: Śnie, który uczysz umierać człowieka I ukazujesz smak przyszłego wieka, Uspi na chwilę to śmiertelne ciało, A dusza sobie niech pobuja mało.
Także w dramacie Romeo i Julia sen Julii to zapowiedź jej śmierci, dziewczyna wyglądała jak zmarła i rzeczywiście po przebudzeniu się, gdy znalazła obok martwego Romea, popełniła samobójstwo. Podobieństwo snu i śmierci wykorzystywano też, by opisywać i oswajać śmierć.
Sen bywa traktowany w utworach literackich jako metafora śmierci, swoisty eufemizm mający oswoić śmierć, uczynić ją bardziej znajomą i mniej niebezpieczną. Za pomocą takiego eufemizmu mówi o śmierci Urszulki Kochanowski: „Ujął ją sen żelazny, twardy, nieprzespany”. Podobnie gdy Słowacki w Hymnie ( Smutno mi, Boże ) twierdził, że mieć będzie „niespokojne łoże”, nie traktował o swoim łóżku, tylko o grobie, miejscu wiecznego spoczynku, niewiadomym, pewnie dalekim od ojczyzny.
Na słynnych nagrobkach polskich królów i książąt wykonywanych w epoce renesansu i baroku zmarli też niejednokrotnie przypominają śpiących, wystarczy choćby wspomnieć nagrobek Kazimierza Jagiellończyka czy królowej Jadwigi.
Od czego zależy nasz sen?
Co wpływa na dobry sen? Sen jest fizjologicznym stanem organizmu charakteryzującym się odwracalną utratą świadomego kontaktu z otoczeniem, zmniejszoną reaktywnością na bodźce zewnętrzne i zahamowaniem aktywności ruchowej. Dorosły człowiek przesypia ok.30% swojego życia.
- Sen nie jest zjawiskiem jednorodnym.
- Na podstawie zapisu elektroencefalograficznego (EEG), wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje snu – sen REM (ang.
- Rapid Eye Movement ), czyli sen z szybkim ruchami gałek ocznych oraz sen NREM (ang.
- Non-Rapid Eye Movement ), tj.
- Sen bez szybkich ruchów gałek ocznych.
- W obrębie snu NREM wyróżnia się trzy stadia: stadium N1 – to stan przejścia między czuwaniem a snem; stadium N2 – to sen płytki; stadium N3 – czyli sen głęboki.
Snu REM nie dzieli się na stadia. Sen REM nazywany jest również „snem paradoksalnym”, z uwagi na obserwowaną w jego czasie aktywność mózgu, zbliżoną do aktywności w stanie czuwania. W czasie snu REM następuje zwiotczenie mięśni i pojawia się najwięcej marzeń sennych.
- Na długość i jakość snu wpływa szereg różnych czynników.
- Niektóre z nich są „biologicznie zaprogramowane” i nie ulegają zmianie, inne są zależne od zewnętrznych warunków środowiska, a jeszcze inne zależą od przyzwyczajeń i trybu życia danej osoby.
- Czynnikami niezmiennymi są m.in.
- Uwarunkowania genetyczne, wiek oraz płeć.
Czynniki genetyczne decydują o indywidualnym zapotrzebowaniu na sen, ale także warunkują preferowaną porę snu (niektórzy są „sowami”, a inni „skowronkami”). Z kolei wraz z wiekiem zapotrzebowanie na sen zmniejsza się – noworodki przesypiają ok.16 godzin na dobę, a osoba dorosła potrzebuje średnio 7-8 godzin snu w ciągu doby.
- W wieku podeszłym zmniejszeniu ulega długość snu nocnego i pojawia się więcej drzemek w ciągu dnia.
- Płeć wpływa na sen w mniejszym stopniu niż pozostałe dwa czynniki.
- U mężczyzn obserwuje się stopniowe zmniejszenie ilości snu głębokiego już od 20 roku życia, a u kobiet częstsze jest nagłe pogorszenie jakości snu po 40 roku życia.
Podstawowym zewnętrznym czynnikiem regulującym sen (a dokładniej rytm dobowy) jest światło, które ma wpływ na wydzielanie melatoniny przez szyszynkę.Sen jest również warunkowany czynnikami zewnętrznymi, takimi jak poziom aktywności fizycznej, regularność pór snu, pór posiłków i wypoczynku.
Zadbaj o to, by sen wypełniał ponad 85-90% czasu spędzanego w łóżku;Ogranicz zastosowanie łóżka do snu i aktywności seksualnej;Takie czynności jak oglądanie telewizji, przeglądanie Internetu, czytanie książek czy jedzenie wykonuj poza łóżkiem;Wstawaj zawsze o tej samej porze, również w weekendy i dni wolne od pracy oraz niezależnie od jakości snu danej nocy;Unikaj drzemek w ciągu dnia;Zegary w sypialni ustaw poza zasięgiem wzroku i nie kontroluj czasu w nocy;Kładź się spać, dopiero gdy poczujesz senność;Oczekuj na zaśnięcie nie dłużej niż 10-15 minut (orientacyjnie, bez kontrolowania czasu na zegarze). Jeśli nie możesz zasnąć dłużej – wyjdź z łóżka. Wróć do niego, gdy ponownie poczujesz senność;Zrezygnuj ze stosowania nikotyny i kofeiny po południu oraz wieczorami;Nie stosuj alkoholu przed snem;Unikaj obfitych posiłków na ok.3 godziny przed snem;Zwiększ aktywność fizyczną w ciągu dnia, ale unikaj wzmożonego wysiłku na 3 godziny przed snem;Unikaj silnego światła wieczorem – jego źródłami są także ekrany komputerów, telefonów i telewizorów.
Wprowadzenie powyższych zasad do codziennego życia pomaga utrzymać stały rytm dobowy, poprawia jakość snu i zmniejsza ryzyko bezsenności, a w razie jej wystąpienia – zapobiega jej pogłębieniu. Warto o tym pamiętać, ponieważ sen ma olbrzymi wpływ na nasze samopoczucie i ogólny stan zdrowia.
Zła jakość snu zwiększa ryzyko zachorowania na liczne choroby somatyczne, wystąpienia zaburzeń psychicznych, uzależnień od alkoholu i leków nasennych, potęguje ryzyko wypadków i pogarsza jakość życia. Jeśli więc zaburzenia snu występują od dłuższego czasu i negatywnie wpływają na codzienne samopoczucie oraz funkcjonowanie, warto zgłosić się na konsultację do lekarza.
: Co wpływa na dobry sen?
Czym są sny i jaką rolę odgrywaja w życiu człowieka?
Sen, z fizjologicznego punktu widzenia, to niezbędna do życia czynność wykonywana każdego dnia przez wszystkich ludzi na ziemi. Z psychologicznego punktu widzenia jest to jednak coś na wzór rozmyślania podczas snu. Sny i marzenia mogą pełnić wiele różnych rol w zależności od ich charakteru.
Pozytywne, motywują do dalszego działania. Negatywne, zwane również koszmarami, mogą źle wpływać na psychikę i wzbudzać strach i niepokój. Sen, z fizjologicznego punktu widzenia, to niezbędna do życia czynność wykonywana każdego dnia przez wszystkich ludzi na ziemi. Z psychologicznego punktu widzenia jest to jednak coś na wzór rozmyślania podczas snu.
Sny i marzenia mogą pełnić wiele różnych rol w zależności od ich charakteru. Pozytywne, motywują do dalszego działania. Negatywne, zwane również koszmarami, mogą źle wpływać na psychikę i wzbudzać strach i niepokój. Charakter snu często jest zależny od miejsca, w którym się tą czynność wykonuje.
Spanie poza domem jest dla wielu ludzi jest trudnym przeżyciem, nie czują się oni bezpiecznie, nie są oni w swojej strefie komfortu. Z taką sytuacją muszą mierzyć się więźniowie, którzy każdego dnia, muszą spać na niewygodnych łóżkach zakładu karnego. Łączy się to ze złymi snami, które tworzą w nich poczucie strachu.
Przykładem osoby, która musiała zmierzyć się z tego typu sytuacją jest bohater fragmentu tekstu Adama Mickiewicza pt. “Dziady” cz. III. Więzień opowiada o swoich odczuciach dotyczących snu w więzieniu. Mówi, że źle musi się śpi. Boi się on swoich snów, czuje że są dla niego trudnością.
- Marzy on o wolności i o powrocie do normalności.
- Sen swój zły charakter może mieć również ze względu na czyny wyrządzone w przeszłości przez daną osobę.
- Jest on wtedy swego rodzaju karą od sił nadprzyrodzonych.
- W takim koszmarze najczęściej człowiek widzi najgorszy dla niego scenariusz swojej przyszłości, wywołując tym samym strach i niepokój.
W takiej sytuacji znalazł się bohater dramatu romantycznego Adama Mickiewicza pt. “Dziady” cz. III. Senator Nowosilcow zostaje ukarany przez diabły za swoje haniebnie czyny. Początkowo sen ten był bardzo pozytywny, ponieważ diabły uznały, że nagła zmiana jego charakteru będzie dla Senatora dużo bardziej przerażająca.
- Następnie spadł z łóżka i ujrzał atakujące go diabły, które miały na celu zabrać jego duszę do piekła.
- W innych sytuacjach sen może być swego rodzaju przestrogą.
- Ujrzenie kogoś we śnie w negatywnej formie może skłonić człowieka do przemyślenie opinii na temat danej osoby.
- Takie sny są w stanie powstrzymać człowieka przed popełnieniem wielu błędów wynikających z decyzji wykonywanych w pośpiechu bądź tych wykonywanych pod wpływem emocji.
Z takim snem do czynienia miała bohaterka powieści Bolesława Prusa pt. “Lalka”. Izabela Łęcka podczas swojej drzemki ujrzała we śnie postać Stanisława Wokulskiego jako potwora chcącego zniszczyć jej życie. Dzięki temu myślała ona nad czynami, które wykonywała w jego towarzystwie i nad decyzjami, które w stosunku do niego podejmowała.
Czy sen jest potrzeba fizjologiczna?
Sen jest podstawową biologiczną potrzebą organizmu, bez której człowiek nie może prawidłowo funkcjonować. Aby czuć się dobrze, trzeba wystarczająco długo sypiać. Wbrew powszechnemu przekonaniu sen nie jest jednak stanem biernym, w którym mózg się wyłącza i wypoczywa. Fot. pixabay.com
Dlaczego warto dbać o sen?
07.12.2016, 13:56 Aktualizacja: 28.12.2018, 15:33 Sen to regeneracja, zarówno fizyczna, jak i psychiczna. W czasie snu mózg oczyszcza się z toksyn, a brak snu zwiększa apetyt, co może prowadzić do nadwagi. Fot. PAP/Zdjęcie ilustracyjne Dzięki odpowiedniej dawce snu jesteś wypoczęty. Badanie naukowców z University of California w Berkley (USA), opublikowane w piśmie “Nature Communications”, wykazało u niewyspanych osób obniżoną aktywność kory czołowej mózgu, która odpowiada za podejmowanie złożonych decyzji.
Jak sen wpływa na samopoczucie?
Dlaczego sen jest ważny dla zdrowia? – O tym, że sen to zdrowie wie pewnie każdy, jednak wiedzieć a stosować to dwie różne rzeczy. Sen pozwala na regenerację nie tylko mięśni, ale też układu nerwowego, wpływa na skuteczność i efektywność uczenia się i zapamiętywania, prawdopodobnie odgrywa też niezwykle ważną funkcję w pamięci emocjonalnej i w reaktywności emocjonalnej. Wpływ snu na zdrowie jest znacznie dalej idący – niedobory snu sprawiają, że myślimy mniej logicznie, jesteśmy skłonni do podejmowania bardziej ryzykownych zachowań i decyzji, często nielogicznych. Długotrwałe zaburzenia snu powodują zmiany nastroju, problemy z koncentracją i pamięcią, znaczne ograniczenie kreatywności i czasu reakcji.
- Do tego niedobór snu powoduje problemy fizjologiczne, takie jak obniżenie odporności, objawiające się łatwiejszym zapadaniem na choroby.
- Jeżeli to jeszcze zbyt mało argumentów za tym, dlaczego sen jest ważny dla zdrowia, to długotrwały niedobór snu zaburza produkcję hormonów płciowych – testosteronu i estrogenów, co wpływa negatywnie na libido.
Sen i zdrowie są ze sobą nierozerwalnie złączone. Jednorazowe dłuższe niedobory snu (powyżej 48 godzin) skutkują poważnymi dolegliwościami – wydłużony czas reakcji, niewyraźne widzenie, bóle mięśniowe i stawowe, dreszcze, a nawet halucynacje. W skrajnych przypadkach znaczne niedobory snu mogą doprowadzić do zapaści, a nawet śmierci z wyczerpania.